Muzeum Historii Katowic to samorządowa instytucja kultury, której celem jest dokumentowanie przeszłości miasta oraz promowanie jego historycznych, artystycznych i estetycznych wartości jako części dziedzictwa górnośląskiego, polskiego i europejskiego.

     Początki muzeum sięgają początku lat 70. XX wieku, kiedy to w ramach Sekcji Muzealnej przy „Katowickim Towarzystwie Społeczno-Kulturalnym” zaczęto gromadzić pamiątki miasta. W 1976 roku otwarto Społeczne Muzeum Historii Katowic, które mieściło się w kamienicy przy ul. ks. Józefa Szafranka 9. W 1979 roku muzeum wzbogaciło się o portrety Witkacego, co przyczyniło się do decyzji o jego przekształceniu w Muzeum Historii Katowic, oficjalnie powołane w 1981 roku jako oddział Muzeum Górnośląskiego. W 1983 roku muzeum stało się samodzielną instytucją.

     W 2005 roku miasto Katowice przejęło budynek dawnej pralni w osiedlu Nikiszowiec i przekształciło go w filię muzeum, gdzie odbywały się wystawy i warsztaty. Po remoncie w ramach projektu „Serce Nikiszowca” przeniesiono tam zbiory Działu Etnologii Miasta. Nikiszowiec jest częścią Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.

     W 2010 roku muzeum otrzymało mieszkanie przy ul. Kopernika 11, które przekształciło w Pracownię Teatralno-Filmową. W 2011 roku otwarto Muzeum Barbary i Stanisława Ptaków, a w 2013 roku Galerię pod 11 na wystawy czasowe.

     Do najcenniejszych zabytków Muzeum Historii Katowic należy drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła z parku Kościuszki. Sprowadzony przed wojną z Syryni, kościół, datowany na 1510 lub nawet 1305 rok, pełni nadal funkcje sakralne. W jego obrębie znajdują się także gotycka kropielnica, XVI-wieczna rzeźba Matki Boskiej oraz barokowa ambona. W otoczeniu kościoła znajduje się lapidarium z cennymi kamiennymi obiektami.